Ο θεός, κι ο άνθρωπος, στα μάτια του - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

photo: scalidi

“…Όποιος μπορεί να ξεγελάει τον εαυτό του περισσότερο, αυτός περνάει καλύτερα τον καιρό του…”*. Τα λόγια ενός μεγάλου τζογαδόρου που η αδρεναλίνη τον σπρώχνει να μπλοφάρει. Τζόγος η ζωή, Φιοντόρ, μεγάλος τζόγος, όλο να ταρακουνάς τα ζάρια από τα εντόσθια της ψυχής του καθένα που έβγαλες στη φόρα…
Και με το θύμα και με το θύτη. Είχε βρεθεί και στις δύο θέσεις για τα καλά. Την ήξερε την καρέκλα και των μεν και των δε. Καταδίκη σε θάνατο και τελικά καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία για πολιτικούς λόγους κι ένας φημολογούμενος βιασμός ενός νεαρού κοριτσιού, όπως συμπεραίνουν εκ των υστέρων οι μελετητές από τα ίδια του τα κείμενα. Γράφεις ό,τι είσαι; Και είσαι ό,τι γράφεις;
Μόνο η ψυχή του Ρασκόλνικοφ το ξέρει: ο θεός κι ο άνθρωπος στα μάτια του. Αυτούς τους δυο -ή τελικά και έναν αδιαίρετο, όποιον διαλέξει απ’ τους δύο κανείς- αναζητούσε σ’ όλη του τη ζωή και τη γραφή, από τους “Αδερφούς Καραμαζώφ”, μέχρι τους “Δαιμονισμένους” του. Αυτούς είχε βάλει μπροστά στα μάτια του και συνέχιζε τις εξορύξεις πνεύματος με μανία. Όλο έριχνε τα ζάρια, μπας και του φανερωνόταν η αλήθεια. Και ήταν μπροστά στα μάτια του η άτιμη κι έσταζε ζεστό αίμα.
Ανήγαγε τα ματωμένα χέρια σε δρόμο για να συναντήσει τον άνθρωπο και το θεό, εκεί που θα τον καταλάβαιναν μόνο και θα τον κάνανε παρέα η Αντιγόνη, ο Αίαντας, η Μήδεια, η Ιφιγένεια, ο Ορέστης, ο Οιδίποδας.

*“Έγκλημα και τιμωρία”, εκδόσεις γράμματα, 1982, μετάφραση Σωτήρης Πατατζής

(Δημοσιεύτηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2010 στο ιστολόγιο του ΕΚΕΒΙ)