Μαρτυρία από το πύρινο μέτωπο

photo: scalidi

"...Το χαρτί γράφει ό,τι του πεις. Μα τα κρατάει όλα για τον εαυτό του. Τα δίνει στους άλλους. Σε σένα πίσω, τίποτα..."

Μπορεί να γράφονται μαρτυρίες, να εκδίδονται ντοκουμέντα, να τυπώνονται ημερολόγια που αφορούν την επιβίωση του ανθρώπου από μεγάλα συμβάντα, από φυσικές καταστροφές, από περιπέτειες πρωτόγνωρες, τέλος πάντων από οριακές συνθήκες και καταστάσεις, όμως για τη ζωή του ανθρώπου μετά το θάνατο -όχι τον άμεσο δικό του, αλλά του πιο αγαπημένου του άλλου που φτάνει σε σημείο να γίνει ο εαυτός του- γράφεται μόνο λογοτεχνία. Ίσως γιατί το πένθος είναι τόσο βαρύ, ο φόβος τόσο ανερμήνευτος και η απώλεια τόσο μεγάλη που ο άνθρωπος που γράφει, χρειάζεται να ενδυθεί έναν μανδύα για να μην βγει με τις λέξεις του έξω γυμνός στο λευκό χαρτί και καεί απροστάτευτος από τον πάγο της μοναξιάς του.

Στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού που επανεκδόθηκε μετά από 32 χρόνια από τον "Τόπο", με τον τίτλο "Foco d' amor" (Φλόγα της αγάπης), αποθεώνεται η αγάπη βαθιά κι ανεξίτηλα. Μέσα από το θάνατο μιας σπουδαίας για έναν άντρα γυναίκας. Εκείνος αποφασίζει να τη διασώσει, μήπως σωθεί κι ο ίδιος, με τις λέξεις του. Τις βουβές του λέξεις. Τις ανίσχυρες λέξεις του. Τη θλίψη του, την απώλειά του, το κενό του, την απουσία της. Και γίνονται οι λέξεις του σπαθιά που μπήγονται στην ψυχή του αναγνώστη και αναμοχλεύουν τις πληγές του, γίνονται οι λέξεις του δακρύροο βάλσαμο και σταλάζονται στην καρδιά, να την παρηγορήσουν, να την αναταράξουν, να την αφυπνίσουν, τελικά να την κρατήσουν ζωντανή. "...Εκείνη δεν καταλάβαινε από δυσκολίες. Δεν υπήρχαν δυσκολίες γι' αυτήν. Όταν πίστευε κάτι, έπρεπε να το φέρει σε πέρας...".

Το βιβλίο είναι ένα προσκύνημα στο παρελθόν, μιας κοινής ζωής φυσικής διάρκειας είκοσι ετών, ψυχικής διάρκειας αέναης. Ο ήρωας γυρίζει πίσω και αποτυπώνοντας τις μικρές αλήθειες που μας συνιστούν, τις λεπτομέρειες της καθημερινότητας στη συμβίωσή μας με τους δικούς μας ανθρώπους οι οποίες μας κάνουν ό,τι είμαστε, αποτίει φόρο τιμής, φόρο κεφαλικό, φόρο αίματος στην ίδια την αγάπη. Να, γιατί οι λέξεις του συγγραφέα αποτελούν μια μαρτυρία από την κατάβαση στη μεγαλύτερη λύπη, ίσως στη σκοτεινότερη άβυσσο, στο πύρινο μέτωπο της αγάπης που το ορίζει  πια ο θάνατος. Τότε που το μέτωπο καίει τ' ανθρώπου από χαμό.

Δεν θα ξεχάσω τον "Τρομερό μήνα Αύγουστο" ούτε τις πυρετώδεις συνθήκες που το διάβασα. Τα βιβλία είναι ζωντανά και πορεύονται παράλληλα με τη ζωή μας, διασταυρώνονται κάποτε και την τέμνουν με τέχνη. "...Μόνο ο χρόνος περνά. Βουλώνω τις νεκρές τρύπες του με βιβλία...". Γράφοντας για την ομοούσια, αδιαίρετη και μοναδική αγάπη, ο συγγραφέας ξετυλίγει και το φόντο μιας εποχής που ναι μεν έχει παρέλθει, ωστόσο κρύβει στα ιστορικά της κύτταρα όλα εκείνα να σπέρματα του δικού μας παρόντος σε μια εξέλιξη που πια μάλλον δεν ξαφνιάζει. "... κι η Τράπεζα που ρούφηξε τη ζωή και το αίμα τους, τους  έστειλε τελικά εκεί που τους είδα χτες, τέσσερις κλειδωνιές στο χώμα, εδώ δεν τιμούνε τους νεκρούς, μόνο τους ζωντανούς όσο τους δουλεύουν για ν' αυγατίζουν τα αποθεματικά τους κεφάλαια οι τράπεζες κι οι μεγαλοεπιχειρήσεις, από τους ζωντανούς μόνο για τους σακάτηδες νοιάζονται από κακοχωνεμένο χριστιανισμό... Αμέρικα, Αμέρικα...".