Ποιοι θέλουμε να είμαστε;
 |
| photo: scalidi |
Αν κάπου μας μένει να καταφύγουμε στις ώρες που φαίνεται να μην την βγάζει καθαρή ο εγκέφαλός μας με ό,τι συμβαίνει γύρω μας -ακόμα και στο διευρυμένο πλανητικό γύρω μας-, είναι η τέχνη και η διανόηση. Το πιστεύω. Οι πραγματικές λύσεις, αλλά και η πρόσκαιρη παρηγοριά της ψυχής μας, έρχονται όταν εμείς συγκροτούμε έναν εαυτό με όσο το δυνατόν περισσότερες επιλογές και διεξόδους στις συνθήκες που ολοένα αναδιαμορφώνονται. Κι αυτές τις επιλογές μας τις δίνει και η τέχνη και η ουσιαστική καλλιέργεια και η γνώση και κυρίως ο εξανθρωπισμός που δεν γίνεται να πάψουμε να γυρεύουμε.
Δεν μπορώ, ωστόσο, να ακούω άλλο το αίτημα να βγουν να μιλήσουν επί παντός ζητήματος οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες. Δεν είναι αυτή η δουλειά τους και όποτε τους ζητείται τελικά, είναι απλώς για να απαξιωθεί η όποια τους γνώμη, για να μπει στο μίξερ και να γίνει πολτός. Να αποκτήσει την ταμπέλα ίσως της γραφικότητας ή απλώς της υποστήριξης του ενός χώρου ή του άλλου.
Δεν μπορείς να ζητάς από το Σαββόπουλο και από τον κάθε καλλιτέχνη να σου λύσει με τα λόγια το θέμα των μεταναστών ή τα προβλήματα του κέντρου στην Αθήνα. Όπως δεν μπορείς να το ζητάς αυτό από έναν άνθρωπο στο δρόμο με ένα μικρόφωνο. Τι αποτελεσματική λύση θα δώσεις στο θέμα; Μια στιγμιαία κατανάλωση της γνώμης του στα όρια της αποκαθήλωσης. Δεν μπορεί να στρέφεσαι στους καλλιτέχνες, μόνο όταν τα βρίσκεις σκούρα. Και να αναρωτιέσαι πού είναι και γιατί δεν εκφέρουν γνώμη. Μα, καταντάει αναλώσιμος έτσι και ο καλλιτέχνης και η άποψή του. Ένας τρόπος να τους στερούμε την αξιοπιστία τους που την κερδίζουν από την προσφορά τους σε ένα πολύ συγκεκριμένο πεδίο. Γινόμαστε ένα απέραντο καφενείο που οι απόψεις βουλιάζουν στη φασαρία και την ηχητική συσκότιση. Ναι, να ακούγονται όλες οι γνώμες, ναι, καταρχάς να εκφέρονται, αλλά να μην σαλαμοποιούνται σ' αυτό το απέραντο τίποτα.
Το καλλιτεχνικό ή διανοητικό έργο βρίσκεται εκεί και μπορεί να μιλήσει πολύ πιο αποτελεσματικά και από τη φυσική ομιλία των καλλιτεχνών και των διανοούμενων κάποιες φορές. Αν θέλεις, μπορείς να προστρέξεις για να οσμιστείς τι σου λέει πάνω στη δική σου ανθρωπιά και ανθρωπινότητα, για να σε οδηγήσει τελικά να πάρεις τη δική σου απόφαση για το ποια στάση θα κρατάς εσύ. Εδώ έρχεται η πολιτική σου οντότητα. Ποιος θέλεις να είσαι το αποφασίζεις μέσα από την τέχνη που επιλέγεις να συνοδεύσει τη ζωή σου ή να γίνει κέντρο και πυρήνας της. Ποιος θέλεις να είσαι το αποφασίζεις τη στιγμή που διαλέγεις τη μουσική που ακούς ή δεν ακούς, τα βιβλία που διαβάζεις ή δεν διαβάζεις, την τηλεόραση που βλέπεις ή δεν βλέπεις, τον κινηματογράφο και το θέατρο που παρακολουθείς ή δεν παρακολουθείς.
Γιατί ζητάμε καθοδηγητές κάθε φορά; Γιατί πρέπει να τρέχουμε να προσδεθούμε στο άρμα της άποψης ενός ανθρώπου; Έχω την αίσθηση ότι δεν καταφεύγουμε στην τέχνη, αλλά στους εκφραστές της, μόνο και μόνο γιατί βαθιά μέσα μας αντιλαμβανόμαστε το έλλειμμά μας ή την αδυναμία μας ή την ανασφάλειά μας να δούμε τον εαυτό μας ως μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα αποτελούμενη από επιμέρους επιλογές που μας καθιστούν κοινωνικά και πολιτικά όντα. Καιρός δεν είναι να αποφασίσουμε από μόνοι μας ποιοι θέλουμε να είμαστε, αναλαμβάνοντας φυσικά και το κόστος των επιλογών μας;
(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη "Βραδυνή", την Παρασκευή 20/5/2011)