Ο ήχος της αγάπης και της ανθρωπιάς
(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη Φιλολογική Βραδυνή το Σάββατο 15/9/2007)«…Χιλιάδες άλλα παιδιά είναι το ίδιο αβοήθητα –ή και περισσότερο. Το ίδιο και μέσα μας, μέσα σε σένα και σε μένα, κρύβονται δύο μικρά αγοράκια. Τα ακούς; Νιώθεις γι’ αυτά συμπόνοια; Αυτή είναι η βενζίνη μας, το μόνο πράγμα που σε κρατάει όρθιο…Μερικά παιδιά είχαν ψυχή γεροντάκου με ένα λεπτό λούστρο παιδισμού. Ο μικρός που είχε μπροστά του ήταν τουλάχιστον χιλίων διακοσίων χρόνων, είχε έναν τόνο σαν τα μεγάλα κομμάτια του Μπαχ…»
Ένα ασυνήθιστο μυθιστόρημα που σε κρατάει με την ιδιόμορφη πλοκή του και την ιδιαζόντως γοητευτική του αφήγηση σε εγρήγορση μέχρι το τέλος. Ένα «βιβλίο βιβλίο», όπως συνηθίζω να λέω τον τελευταίο καιρό για εκείνα τα αναγνώσματα που σου προσφέρουν μεν μια άλλη οπτική για τον κόσμο, την ψυχή του και τα πράγματα γύρω μας, αλλά χωρίς να σε ξεχνούν εσένα, αναγνώστη, που θέλεις και μια ιστορία για να περιπλανηθείς με ενδιαφέρον σε άλλες διαδρομές και εντάσεις που δεν βρίσκεις στην καθημερινή σου ζωή. «…το σύστημά της είχε έναν ήχο σαν μοτέρ που δεν μπορεί να ησυχάσει, συνεχίζει να δουλεύει μέχρι να καεί. Ήταν ο ήχος χάρη στον οποίο αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον οι ντεσπεράδος της ζωής…»
Πρόκειται για «Το σιωπηλό κορίτσι», το μυθιστόρημα του Πέτερ Χόε που κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Σωτήρη Σουλιώτη. Είναι ένα βιβλίο που παρά τις 487 σελίδες του το διάβασα μέσα σε λίγες ώρες, γιατί δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς από την παράξενα ελκυστική γραφή του Χόε. Δημιούργησε ένα μυστήριο ο δανός συγγραφέας που αναγκάζει τον αναγνώστη να το παρακολουθήσει μέχρι και την τελευταία σελίδα, στα πρότυπα σύγχρονου μεταφυσικού θρίλερ, αλλά έχει να σου πει τόσα πολλά πράγματα για την ανθρωπιά, την αγάπη, την αθωότητα, την ελπίδα, την ομορφιά, την παιδική ψυχή, τη μουσική και τη μουσική της ζωής που θες να ρουφήξεις εντελώς όλη αυτή τη θετική θεώρηση του κόσμου και της ύπαρξης –όχι γλυκανάλατη, αλλά όμορφα αισιόδοξη, σε περνάει μέσα από το κακό και την καταστροφή και τη μοναξιά για να σε βγάλει στο φως, και ποιο φως; εκείνο το ισχνό των «λευκών νυχτερινών» τοπίων της πατρίδας του που εξαρτάται από σένα αν θα το δεις κι αν θα το μεγεθύνεις μέσα σου. Η επιλογή εναπόκειται φυσικά στη διακριτική ευχέρεια του αναγνώστη. «…Ο Κίρκεγκορ είχε πει κάπου ότι όλοι οι άνθρωποι είναι πολυκατοικίες, αλλά κανείς δεν ανεβαίνει στο ρετιρέ…»
Το βιβλίο αποπνέει με ένα μεγαλειώδη τρόπο σεβασμό για τα παιδιά, την εύθραυστη φύση της ηλικίας τους, για τις γυναίκες, για τους ηλικιωμένους* σεβασμό προς τη ζωή και την ομορφιά της, σεβασμό για του όποιου είδους ιδιαιτερότητα, και όχι με το μελό δικό μας μεσογειακό τρόπο, αλλά με μια κατηγορηματικότητα που δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις. «…σε ένα ευρύτερο πλάνο όλοι βρισκόμαστε στην άκρη. Η μόνη διαφορά είναι ότι κάποιοι βρίσκονται περισσότερο στην άκρη από κάποιους άλλους…»
Ο ήρωας του Χόε, ο Κάσπερ, είναι ένας κλόουν από το τσίρκο που διαθέτει την ιδιότητα να ακούει τα πάντα. Στη μέση ηλικία. Μοιάζει ξοφλημένος. Χρωστάει παντού χρήματα. Η εφορία τον κυνηγά. Και ξαφνικά έρχεται ένα άλλο νόημα στη ζωή του: η μορφή ενός κοριτσιού που τον επισκέπτεται συχνά και τον αναγκάζει να το αναζητήσει, καθώς κάποιοι άγνωστοι το έχουν απαγάγει.«…Το Κρατικό Νοσοκομείο έμοιαζε με γκρίζο τσίρκο στημένο στα παρασκήνια του Κάτω Κόσμου. Αιτία ήταν η ανασταλτική επίδραση που ασκούσαν οι λευκές κουρτίνες, η γυμνότητα των ανθρώπων, οι ένστολοι υπάλληλοι κι ακόμα οι ιεραρχίες, οι ρόλοι, το πλήθος στιλβωμένο ατσάλι. Επικρατούσε ο ήχος της παρουσίας ενός αόρατου μηχανισμού, η γεύση της αδρεναλίνης στο σάλιο, η αίσθηση του ορίου…» Εκείνα τα στοιχεία που εντυπωσιάζουν, εκτός από την ικανότητα του Χόε να τροφοδοτεί την αγωνία του αναγνώστη, είναι οι πρωτότυπες περιγραφές που επιλέγει να δώσει ο συγγραφέας και η αφηγηματική δεινότητα που τις ξετυλίγει. «…Τα μάτια της ήταν ευρύχωρα. Θα μπορούσε να καθίσει μέσα τους με όλο του τον πόνο και θα είχαν ακόμα χώρο…» Το χιούμορ δεν λείπει επίσης, «…Η γυναίκα είναι θάλασσα, ακόμα κι αν φοράς μπρατσάκια και σωσίβιο, η πιθανότητα να πνιγείς είναι μεγάλη…», σε όλες του τις διαστάσεις «…Το πρόβλημα με το θυμό εναντίον του Θεού είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος πιο ψηλά στην ιεραρχία για να κάνεις τα παράπονά σου…».
Ένα ασυνήθιστο μυθιστόρημα που σε κρατάει με την ιδιόμορφη πλοκή του και την ιδιαζόντως γοητευτική του αφήγηση σε εγρήγορση μέχρι το τέλος. Ένα «βιβλίο βιβλίο», όπως συνηθίζω να λέω τον τελευταίο καιρό για εκείνα τα αναγνώσματα που σου προσφέρουν μεν μια άλλη οπτική για τον κόσμο, την ψυχή του και τα πράγματα γύρω μας, αλλά χωρίς να σε ξεχνούν εσένα, αναγνώστη, που θέλεις και μια ιστορία για να περιπλανηθείς με ενδιαφέρον σε άλλες διαδρομές και εντάσεις που δεν βρίσκεις στην καθημερινή σου ζωή. «…το σύστημά της είχε έναν ήχο σαν μοτέρ που δεν μπορεί να ησυχάσει, συνεχίζει να δουλεύει μέχρι να καεί. Ήταν ο ήχος χάρη στον οποίο αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον οι ντεσπεράδος της ζωής…»
Πρόκειται για «Το σιωπηλό κορίτσι», το μυθιστόρημα του Πέτερ Χόε που κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Σωτήρη Σουλιώτη. Είναι ένα βιβλίο που παρά τις 487 σελίδες του το διάβασα μέσα σε λίγες ώρες, γιατί δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς από την παράξενα ελκυστική γραφή του Χόε. Δημιούργησε ένα μυστήριο ο δανός συγγραφέας που αναγκάζει τον αναγνώστη να το παρακολουθήσει μέχρι και την τελευταία σελίδα, στα πρότυπα σύγχρονου μεταφυσικού θρίλερ, αλλά έχει να σου πει τόσα πολλά πράγματα για την ανθρωπιά, την αγάπη, την αθωότητα, την ελπίδα, την ομορφιά, την παιδική ψυχή, τη μουσική και τη μουσική της ζωής που θες να ρουφήξεις εντελώς όλη αυτή τη θετική θεώρηση του κόσμου και της ύπαρξης –όχι γλυκανάλατη, αλλά όμορφα αισιόδοξη, σε περνάει μέσα από το κακό και την καταστροφή και τη μοναξιά για να σε βγάλει στο φως, και ποιο φως; εκείνο το ισχνό των «λευκών νυχτερινών» τοπίων της πατρίδας του που εξαρτάται από σένα αν θα το δεις κι αν θα το μεγεθύνεις μέσα σου. Η επιλογή εναπόκειται φυσικά στη διακριτική ευχέρεια του αναγνώστη. «…Ο Κίρκεγκορ είχε πει κάπου ότι όλοι οι άνθρωποι είναι πολυκατοικίες, αλλά κανείς δεν ανεβαίνει στο ρετιρέ…»
Το βιβλίο αποπνέει με ένα μεγαλειώδη τρόπο σεβασμό για τα παιδιά, την εύθραυστη φύση της ηλικίας τους, για τις γυναίκες, για τους ηλικιωμένους* σεβασμό προς τη ζωή και την ομορφιά της, σεβασμό για του όποιου είδους ιδιαιτερότητα, και όχι με το μελό δικό μας μεσογειακό τρόπο, αλλά με μια κατηγορηματικότητα που δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις. «…σε ένα ευρύτερο πλάνο όλοι βρισκόμαστε στην άκρη. Η μόνη διαφορά είναι ότι κάποιοι βρίσκονται περισσότερο στην άκρη από κάποιους άλλους…»
Ο ήρωας του Χόε, ο Κάσπερ, είναι ένας κλόουν από το τσίρκο που διαθέτει την ιδιότητα να ακούει τα πάντα. Στη μέση ηλικία. Μοιάζει ξοφλημένος. Χρωστάει παντού χρήματα. Η εφορία τον κυνηγά. Και ξαφνικά έρχεται ένα άλλο νόημα στη ζωή του: η μορφή ενός κοριτσιού που τον επισκέπτεται συχνά και τον αναγκάζει να το αναζητήσει, καθώς κάποιοι άγνωστοι το έχουν απαγάγει.«…Το Κρατικό Νοσοκομείο έμοιαζε με γκρίζο τσίρκο στημένο στα παρασκήνια του Κάτω Κόσμου. Αιτία ήταν η ανασταλτική επίδραση που ασκούσαν οι λευκές κουρτίνες, η γυμνότητα των ανθρώπων, οι ένστολοι υπάλληλοι κι ακόμα οι ιεραρχίες, οι ρόλοι, το πλήθος στιλβωμένο ατσάλι. Επικρατούσε ο ήχος της παρουσίας ενός αόρατου μηχανισμού, η γεύση της αδρεναλίνης στο σάλιο, η αίσθηση του ορίου…» Εκείνα τα στοιχεία που εντυπωσιάζουν, εκτός από την ικανότητα του Χόε να τροφοδοτεί την αγωνία του αναγνώστη, είναι οι πρωτότυπες περιγραφές που επιλέγει να δώσει ο συγγραφέας και η αφηγηματική δεινότητα που τις ξετυλίγει. «…Τα μάτια της ήταν ευρύχωρα. Θα μπορούσε να καθίσει μέσα τους με όλο του τον πόνο και θα είχαν ακόμα χώρο…» Το χιούμορ δεν λείπει επίσης, «…Η γυναίκα είναι θάλασσα, ακόμα κι αν φοράς μπρατσάκια και σωσίβιο, η πιθανότητα να πνιγείς είναι μεγάλη…», σε όλες του τις διαστάσεις «…Το πρόβλημα με το θυμό εναντίον του Θεού είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος πιο ψηλά στην ιεραρχία για να κάνεις τα παράπονά σου…».