Εισιτήριο «αλέ ρετούρ» για την …Κόλαση
(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 7/7/2007 στη Φιλολογική Βραδυνή)
Μια ιδιότυπη χαρτογράφηση του ρόλου που έπαιξε η μορφή του διαβόλου και το περιβάλλον στο φαντασιακό των καλλιτεχνών, δηλαδή οι αναπαραστάσεις της κόλασης –ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα- στην Τέχνη (τη δυτική τέχνη), από το 1300 μ.Χ. κι ύστερα, επιχειρεί στο πρώτο της βιβλίο, με τίτλο «Η ζωή μετά το διάβολο-Μια συνοπτική ιστορία της Κόλασης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μαγικό Κουτί» η Μαρία Λεκάκη, η μία εκ των συνιδρυτών του νεότευκτου εκδοτικού οίκου.
Με σπουδές ιστορίας της Τέχνης στη Σορβόνη η νεαρή δημιουργός (γεννήθηκε το 1976) είναι η καθ’ ύλην αρμόδια για μια ξενάγηση στην καλλιτεχνική δημιουργία που χρησιμοποίησε ως κεντρική της ιδέα και άξονα την κόλαση, από την Αναγέννηση έως και τις μέρες μας.
Εφαλτήριο αυτής της ξεχωριστής περιήγησης, με αδρές γραμμές, στη ζωή, το έργο, τις επιρροές και φυσικά τη δική τους χάραξη νέων δρόμων στην ποίηση, τη ζωγραφική και τη γλυπτική από δημιουργούς που σημάδεψαν την ύπαρξή τους και την καλλιτεχνική τους υπόσταση με την ενασχόλησή τους με την τιμωρία, τον κολασμό, την κόλαση, αποτελεί η «Κωμωδία» του ποιητή Δάντη Αλιγκιέρι, αργότερα «Θεία Κωμωδία», όπως ονομάστηκε από το Βοκάκιο («Δεκαήμερο»).
Η Μαρία Λεκάκη ξεκαθαρίζει ότι το βιβλίο χαρακτηρίζεται από υποκειμενικότητα στη ματιά και τη θεώρηση του αντικειμένου του και δεν διαθέτει τη συστηματικότητα διατριβής. Κατά τον Βίτολντ Γκόμπροβιτς, μέσα από την υποκειμενικότητα μπορείς να είσαι αντικειμενικός. Ο τρόπος που χειρίζεται το υλικό της η Λεκάκη, είναι ελκυστικός και γοητευτικός. Η απλότητα και μεστότητά της σε κερδίζουν. Κοφτή γραφή, άμεση, σύγχρονη. Γλώσσα ολοζώντανη και παραστατική που δεν τρομάζει τον αναγνώστη με βαρύγδουπες αναλύσεις και κριτικές τοποθετήσεις γι’ αυτό που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του και είναι η ίδια η …κόλαση.
Διαβάζοντας το βιβλίο αποκτά κανείς μια πρώτη συνολική εικόνα για τη θέση που έλαβε στην καλλιτεχνική δημιουργία το αντίθετο του παραδείσου. Δεν πρόκειται για λογοτεχνικό έργο, αλλά για μια συγκεντρωτική εκλαϊκευμένη σκιαγράφηση της πορείας προς την καλλιτεχνική «εκμετάλλευση» και απόδοση της κόλασης μέσα στα τελευταία 700 χρόνια. Κάτι σαν οδηγός πλεύσης, πυξίδα ή για όποιον ελκύεται ιδιαίτερα από το βύθισμα στα σκοτάδια της, μοιάζει με εισιτήριο «αλέ ρετούρ» για την κόλαση και την εξερεύνησή της, γεμίζοντας τον αναγνώστη που θέλει να προβληματιστεί, με γόνιμα ερωτήματα. «…Τι συμβαίνει; Ο ρόλος του καλλιτέχνη αλλάζει; Δεν είναι πια ο διαφορετικός, αυτός που ξεχωρίζει, που βρίσκεται εκτός του κοινωνικού πλαισίου;…Τι συμβαίνει εντός των ορίων; Τι γίνεται ανάμεσά μας; Μέσα μας; Στο λιτό δωμάτιο, Κεκλεισμένων των Θυρών; Εντός του –ανύπαρκτου πια- συρματοπλέγματος; …Ποια μεταφυσική έχει αντικαταστήσει (ή θα αντικαταστήσει) την απώλεια απτού μεταφυσικού τόπου; Ποια η υπαρξιακή αγωνία που νιώθει ένας ανάμεσά μας; Εν τέλει: πώς λειτουργεί μια κοινωνία χωρίς Κόλαση;…Ίσως το πέρασμά μας από το σκοτάδι, από την Κόλαση, να οδηγεί στο φως.»Στα θετικά του βιβλίου λογίζονται η πολύ προσεγμένη αισθητικά έκδοση, το ευρηματικό εξώφυλλο, το κατατοπιστικό οπισθόφυλλο, αλλά και οι πολύ βοηθητικές –για όποιον θελήσει να εξερευνήσει περαιτέρω τα της κολάσεως στην Τέχνη- πηγές.
Μια ιδιότυπη χαρτογράφηση του ρόλου που έπαιξε η μορφή του διαβόλου και το περιβάλλον στο φαντασιακό των καλλιτεχνών, δηλαδή οι αναπαραστάσεις της κόλασης –ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα- στην Τέχνη (τη δυτική τέχνη), από το 1300 μ.Χ. κι ύστερα, επιχειρεί στο πρώτο της βιβλίο, με τίτλο «Η ζωή μετά το διάβολο-Μια συνοπτική ιστορία της Κόλασης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μαγικό Κουτί» η Μαρία Λεκάκη, η μία εκ των συνιδρυτών του νεότευκτου εκδοτικού οίκου.
Με σπουδές ιστορίας της Τέχνης στη Σορβόνη η νεαρή δημιουργός (γεννήθηκε το 1976) είναι η καθ’ ύλην αρμόδια για μια ξενάγηση στην καλλιτεχνική δημιουργία που χρησιμοποίησε ως κεντρική της ιδέα και άξονα την κόλαση, από την Αναγέννηση έως και τις μέρες μας.
Εφαλτήριο αυτής της ξεχωριστής περιήγησης, με αδρές γραμμές, στη ζωή, το έργο, τις επιρροές και φυσικά τη δική τους χάραξη νέων δρόμων στην ποίηση, τη ζωγραφική και τη γλυπτική από δημιουργούς που σημάδεψαν την ύπαρξή τους και την καλλιτεχνική τους υπόσταση με την ενασχόλησή τους με την τιμωρία, τον κολασμό, την κόλαση, αποτελεί η «Κωμωδία» του ποιητή Δάντη Αλιγκιέρι, αργότερα «Θεία Κωμωδία», όπως ονομάστηκε από το Βοκάκιο («Δεκαήμερο»).
Η Μαρία Λεκάκη ξεκαθαρίζει ότι το βιβλίο χαρακτηρίζεται από υποκειμενικότητα στη ματιά και τη θεώρηση του αντικειμένου του και δεν διαθέτει τη συστηματικότητα διατριβής. Κατά τον Βίτολντ Γκόμπροβιτς, μέσα από την υποκειμενικότητα μπορείς να είσαι αντικειμενικός. Ο τρόπος που χειρίζεται το υλικό της η Λεκάκη, είναι ελκυστικός και γοητευτικός. Η απλότητα και μεστότητά της σε κερδίζουν. Κοφτή γραφή, άμεση, σύγχρονη. Γλώσσα ολοζώντανη και παραστατική που δεν τρομάζει τον αναγνώστη με βαρύγδουπες αναλύσεις και κριτικές τοποθετήσεις γι’ αυτό που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του και είναι η ίδια η …κόλαση.
Διαβάζοντας το βιβλίο αποκτά κανείς μια πρώτη συνολική εικόνα για τη θέση που έλαβε στην καλλιτεχνική δημιουργία το αντίθετο του παραδείσου. Δεν πρόκειται για λογοτεχνικό έργο, αλλά για μια συγκεντρωτική εκλαϊκευμένη σκιαγράφηση της πορείας προς την καλλιτεχνική «εκμετάλλευση» και απόδοση της κόλασης μέσα στα τελευταία 700 χρόνια. Κάτι σαν οδηγός πλεύσης, πυξίδα ή για όποιον ελκύεται ιδιαίτερα από το βύθισμα στα σκοτάδια της, μοιάζει με εισιτήριο «αλέ ρετούρ» για την κόλαση και την εξερεύνησή της, γεμίζοντας τον αναγνώστη που θέλει να προβληματιστεί, με γόνιμα ερωτήματα. «…Τι συμβαίνει; Ο ρόλος του καλλιτέχνη αλλάζει; Δεν είναι πια ο διαφορετικός, αυτός που ξεχωρίζει, που βρίσκεται εκτός του κοινωνικού πλαισίου;…Τι συμβαίνει εντός των ορίων; Τι γίνεται ανάμεσά μας; Μέσα μας; Στο λιτό δωμάτιο, Κεκλεισμένων των Θυρών; Εντός του –ανύπαρκτου πια- συρματοπλέγματος; …Ποια μεταφυσική έχει αντικαταστήσει (ή θα αντικαταστήσει) την απώλεια απτού μεταφυσικού τόπου; Ποια η υπαρξιακή αγωνία που νιώθει ένας ανάμεσά μας; Εν τέλει: πώς λειτουργεί μια κοινωνία χωρίς Κόλαση;…Ίσως το πέρασμά μας από το σκοτάδι, από την Κόλαση, να οδηγεί στο φως.»Στα θετικά του βιβλίου λογίζονται η πολύ προσεγμένη αισθητικά έκδοση, το ευρηματικό εξώφυλλο, το κατατοπιστικό οπισθόφυλλο, αλλά και οι πολύ βοηθητικές –για όποιον θελήσει να εξερευνήσει περαιτέρω τα της κολάσεως στην Τέχνη- πηγές.