Τα άνθη του αιμάτινου τρόμου

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη Φιλολογική Βραδυνή, το Σάββατο 31/10/2009)

 O K. Π. Kαβάφης, σε αχρονολόγητο σχέδιο από τον Γιάννη Kεφαλληνό, από τον επίσημο δικτυακό τόπο του αρχείου Καβάφη (http://www.kavafis.gr/)

Ως αφηγήσεις τρόμου χαρακτηρίζει τα 31 ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη που βάζει στη σειρά ο Πέτρο Μπόλε (πίσω από το ψευδώνυμο- δάνειο από δολοφόνο του 19^ου αιώνα βρίσκεται ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης) σε μια ιδιότυπη ανθολογία με τον τίτλο «κ.π. καβάφης*Αυτό το αιματωμένο πράγμα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις διάπυρον. Πρόκειται για έντεκα κρυμμένα, εννέα ατελή, τρία αποκηρυγμένα και οχτώ από τα αναγνωρισμένα ποιήματα του Καβάφη, τα οποία υπάρχουν και στον επίσημο δικτυακό τόπο του αρχείου του ποιητή.

Ο Τριαρίδης σε παλαιότερο κείμενό του για τα ποιήματα του Καβάφη εντοπίζει ένα σπουδαίο χαρακτηριστικό της γραφής του: το μικροδράμα, όπως το ονομάζει. Με αυτή τη λέξη περιγράφει τη θεατρική δομή των δημιουργημάτων του, αλλά όχι μόνον αυτή. Στην ουσία, αποδίδει στην εντέλεια την τραγικότητα των ιστοριών που στήνει ποιητικά ο Καβάφης, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Τριαρίδης στο ίδιο κείμενό του για τον ποιητή: «…Ο Καβάφης δεν είναι μια πορεία μέσα στην ποίηση – είναι μια πορεία μέσα στο δράμα…».

Κοινό σημείο όλων των ποιημάτων που παρατίθενται στην εν λόγω ανθολογία είναι η ειρωνεία του ποιητή που καταλήγει σε ένα σχεδόν μειδίαμα που αφήνει στον αναγνώστη μια γεύση του ατελέσφορου. Δεν έχει χαρακτήρα διδακτικό, δεν θέλει να φτάσει σε κάποιο συμπέρασμα βαθύ και σπουδαίο, δεν λέει την ιστορία του ο Καβάφης με προφανή σκοπό. Στα υποστρώματα της σκέψης του ίσως αχνοπροβάλλει –με τη δική μας μετέπειτα ερμηνεία- ο αποκλεισμός του από την εποχή του λόγω της ιδιαίτερης προσωπικότητάς του και ο εγκλωβισμός του σαν έντομο μέσα σε κεχριμπάρι σε ένα παρελθόν που βρίθει από προσωπικά αδιέξοδα ηγετών, στρατηγών, αυτοκρατόρων, μυθικών θεών και μυθικών προσώπων.

Συνδετικός κρίκος αυτών των ιστοριών που αφηγούνται τα 31 «μικροδράματα» του Καβάφη, σύμφωνα με τον αιμοσταγή Πέτρο Μπόλε, είναι η «αιμοφιλία» του δημιουργού τους. Αυτό που καταλαβαίνω εγώ, είναι ότι ο ποιητής κάτω από τις τραγικές ποιητικές του ιστορίες αναδομεί το δικό του υπαρξιακό αδιέξοδο και τη ματαιότητά του –και του κάθε ανθρώπου εντέλει, γι’ αυτό παραμένει τόσο σύγχρονος και τώρα ο Καβάφης- με θραύσματα λέξεων, με ειρωνείες και υπόνοιες, τέλος πάντων με το τακτ της ποίησης που τρέφεται από την αποτυχία, τη ματαίωση, το αίμα που βράζει, το αίμα που έχει χυθεί:

"Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628-655 μ.Χ.

Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους

μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία· 

και θ’ αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους

χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.

Θα θέλουν να με βλάψουν. Αλλά δεν θα ξέρει

κανείς απ’ όσους θα με πλησιάζουν

πού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,

κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν.-

Ρήματα της καυχήσεως του Αιμιλιανού Μονάη.

Άραγε να ‘καμε ποτέ την πανοπλία αυτή;

Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.

Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.

 (1898;1918)"