Της αξιοπρέπειας ...ήλιε νοητέ

 «...Το αίσθημα δικαίου, η ικανοποίηση να έχεις δίκιο, η χαρά της αυτοεκτίμησης, αγαπητέ κύριε, είναι ισχυρά ελατήρια για να μας κρατήσουν όρθιους και να μας κάνουν να πάμε μπροστά. Αν, αλήθεια, τα στερήσετε από τους ανθρώπους, τους κάνετε λυσσασμένους σκύλους...», έγραφε ο Αλμπέρ Καμύ το 1956 στο έργο του «Η πτώση». Διαβάζεις αυτά τα λόγια και σκέφτεσαι τον εαυτόν σου μέσα στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Εκ προοιμίου θεωρείσαι ένοχος, συχνά ανυπεράσπιστος. Και όχι με την έννοια της ευθύνης που στο ίδιο βιβλίο του ο Καμύ έγραφε ότι «όταν θα είμαστε όλοι ένοχοι, θα έχουμε δημοκρατία”.

Να ξεκινήσουμε από πάνω προς τα κάτω: καταρχάς σου λένε ότι τα φάγατε μαζί. Πολύ απλουστευτικό. Οι ξένοι ίσως το πιστεύουν κιόλας, σε θεωρούν ήδη «απατεωνίσκο» που θέτεις σε κίνδυνο την οικονομική τους σταθερότητα, ιδίως όταν είσαι εταίρος τους. Να προχωρήσουμε στα πιο μέσα και προς τα κάτω: για το Δημόσιο είσαι σίγουρα ένας που θέλεις να το ξεγελάσεις, από τους γιατρούς του που πρέπει να τους πείσεις ότι δεν είσαι κατά φαντασίαν ασθενής και πήγες να παίξεις με τα νεύρα τους, ενώ εσύ βγάζεις τα σωθικά σου από τη γρίπη και τη βρογχίτιδα και τον πυρετό καταφανώς· μέχρι την εφορία και κάθε είδους υπηρεσία στην οποία πρέπει να δώσεις μάχη για να επιβιώσεις με απώλειες από τη συνδιαλλαγή μαζί της. Ας πούμε πηγαίνεις στην αστυνομία να καταγγείλεις μια απόπειρα διάρρηξης και σου φέρονται σαν να είσαι εσύ ο κλέφτης.

Πώς να πας μπροστά έτσι; Αφού πρέπει να επαναδιαπραγματεύεσαι το πιο απλό κάθε φορά, το αυτονόητο, το προφανές. Ότι δεν είσαι ελέφαντας. Χρειάζεσαι σφραγίδα εγκεκριμένη από τον αρμόδιο. Χάνεις χρόνο για να αποδεικνύεις στην εκάστοτε περίπτωση το δίκιο σου. Πόση αντοχή θέλει αυτό; Πόσα δίχτυα ασφαλείας να στήνεις στην αυτοεκτίμησή σου για να μην αυτοκτονεί, κάθε που έχεις να αντιμετωπίσεις μια συμπεριφορά που σε μειώνει ως προσωπικότητα, που σου στερεί αυτή τη ρημάδα την αξιοπρέπεια. Από τα μικρά ζητήματα της καθημερινής τριβής, μέχρι τα πιο μεγαλόσχημα της πολιτικής σκηνής.

Δεν είναι προσβολή της δημοσίας αιδούς, να ακούς και να βλέπεις να υποτιμούν τη νοημοσύνη σου; Από το θέμα της Siemens μέχρι τους μετανάστες στη Νομική. Μια συνεχής ξεδιαντροπιά που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σου κι εσύ να γνέφεις συγκαταβατικά, προτού γίνεις «λυσσασμένος σκύλος».

Οι αιματηρές αναταραχές στην Τυνησία, την Αλβανία, την Αίγυπτο, ο αναβρασμός στην Αλγερία είναι γεγονότα που συμβαίνουν από ανθρώπους που παραγκωνίστηκαν, που πλήττεται η ζωή και κυρίως η αξιοπρέπειά τους για δεκαετίες.

Σε κάτι που δεν δίνει σημασία η εκάστοτε πολιτική εξουσία και αποτελεί και το μεδούλι της ύπαρξής της: την τοποθετούν εκεί οι πολίτες για να υπερασπιστεί το δίκιο και την αξιοπρέπειά τους. Ιδίως αυτή. Μπορεί να μην έχεις πολλά λεφτά -όπως δεν είχε η Ελλάδα του 1950-1960 και οι άνθρωποι τότε πάλευαν με αξιοπρέπεια για αξιοπρέπεια- αλλά δεν σου στερεί αυτό το δικαίωμα να «είσαι» και να «είσαι όπως θες». Η αυτοδιάθεση, η αυτονομία σου, η ανεξαρτησία σου. Είναι εκείνος ο νοητός ήλιος η αξιοπρέπεια που φωτίζει την ψυχή, το αίσθημα ότι μπορείς να τα πετύχεις όλα, γιατί «αξίζεις» για τον εαυτόν σου αλλά και στα μάτια των άλλων.

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη "Βραδυνή" στις 28/1/ 2011)