"Οι λέξεις, όπως σώζουν, μπορούν και να σκοτώσουν"

"...εμένα πάντα με ενδιαφέρει το καινούριο, το εγκαταλειμμένο, το επικείμενο, αυτό που ποτέ δεν θα υπάρξει...".

Έχω την αίσθηση ότι οι αμερικανοί συγγραφείς πορεύονται με τις "μεγάλες" τους αφηγήσεις σε όγκο και ποικιλία θεματολογίας, όχι τόσο για να μείνουν πιστοί στο δόγμα του μεγάλου θέματος που φέρουν στη μικραίωνη -και ουχί μακραίωνη- παράδοση της λογοτεχνίας τους, αλλά για να κατορθώσουν να ξεφύγουν από τη μαζικότητα που τους πνίγει, σε επίπεδο χώρας, νοοτροπίας, σκέψης. Το προσωπικό στοιχείο επιχειρείται να γίνει οικουμενικό και η φόρμα που αναπτύσσει ο κάθε δημιουργός, διαθέτει μια ευφάνταστη συνοχή ως προς την κοινή αγωνία: να διασωθεί η ανθρωπινότητα μέσα στη μάζα.

Διαβάζοντας μια τέτοια αφήγηση, από τις λεγόμενες "μεγάλες" και σε μέγεθος αλλά και σε φιλοδοξία να κρατήσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, της αμερικανικής λογοτεχνίας, το μυθιστόρημα του Ρίτσαρντ Φορντ που κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Πατάκη, με τίτλο "Η χώρα, όπως είναι" και σε μετάφραση Σπύρου Τσούγκου, απέκτησα την εντύπωση ότι οι αμερικανοί λογοτέχνες εξασκούνται στην παρενδυσία του συναισθήματος, με την ενοχή μην προδώσουν την πλοκή και την ιστορία. Το ερώτημα μού προέκυψε αντίστροφα: γιατί οι ευρωπαίοι συγγραφείς δεν αγωνιούν τόσο γι' αυτό; Το ενδιαφέρον με τη σύγχρονη αμερικανική λογοτεχνία είναι ότι αρπάζεται τόσο από την κοινωνική ζωή, την οικονομική κατάσταση, το πολιτισμικό ψηφιδωτό, την κατάσταση τέλος πάντων αυτού του κόσμου, προκειμένου να διατυπώσει την ίδια υπαρξιακή αγωνία με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού που όμως δεν φαίνεται να την απασχολεί τόσο ο τρόπος που θα πει την αλήθεια της, όσο το να την πει. Σε αντίθεση με την Αμερική. Που σαν να φοβάται να παραδεχτεί το αληθινό της πρόσωπο και γι' αυτό χρησιμοποιεί τα τόσο ανάγλυφα σμιλεμένα με τέχνη και ειρωνεία λογοτεχνικά της προσωπεία. Ευτυχώς. Γιατί γεννά απολαυστικές αφηγήσεις. Με ιδιαίτερο ύφος και προσωπικότητα, προκειμένου να επιζήσουν στον αφανή, μαζικό πολτό αυτής της χώρας, το χωνευτήρι της, να ξεχωρίσουν από τους πολλούς για να υπάρξουν.

*

Ένα ξεχωριστό βιβλίο είναι κι αυτό του Ρίτσαρντ Φορντ. Ο συγγραφέας κατορθώνει να σε κάνει να ταυτιστείς με τον μεσήλικα ήρωά του, που πάσχει από καρκίνο του προστάτη, έχει χάσει ένα γιο σε μικρή ηλικία και ζει την προσωπική του τραγωδία, μέσα από την πληγωμένη του οικογένεια και ψυχή, βιώνοντας αυτή την εξωτερική, αμερικάνικη καθημερινότητα. "Η χώρα, όπως είναι", είναι ένα ακόμα κομμάτι του κόσμου, που τείνει το μεγεθυντικό και παραμορφωτικό του φακό από πάνω ο συγγραφέας, προκειμένου να ανιχνεύσει και εν τέλει να αναδείξει, μη ορατές, μη προφανείς πλευρές αυτού του πλάσματος που είναι ο άνθρωπος και κουβαλά στην πλάτη του ασθμαίνοντας την ύπαρξή του. Ο οδοιπόρος. Ο λυπημένος. Ο απογοητευμένος. Ο ματαιωμένος.

Με το ρόλο του μεσίτη εδώ ο κεντρικός ήρωας αποκαλύπτει το αθέατο που υπάρχει και έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. "...Ο διάβολος, φυσικά, βρίσκεται στις λεπτομέρειες, ακόμα και στις λεπτομέρειες των τρυφερών μας αισθημάτων...". Μια ιστορία που κρατάει την ανάσα του αναγνώστη μέχρι το τέλος. Η αγωνία του Φρανκ Μπάσκομπ γίνεται και αγωνία του αναγνώστη. Μέχρι και τις τελευταίες σελίδες. Πολύ γοητευτικό μυθιστόρημα, με ενδιαφέρουσα οπτική που κατορθώνει να ξυπνήσει στον αναγνώστη τα δικά του ερωτήματα για την κλειδωμένη πόρτα που κρατά με τη δική του οικογενειακή τραγωδία ή απώλεια, με τη δική του υπαρξιακή αγωνία.